Begin 2020 werd de Wzd ingevoerd: de Wet zorg en dwang. Deze geeft cliënten bij onvrijwillige zorg of opname recht op hulp van een vertrouwenspersoon (cvp). Helaas brak in maart de coronapandemie uit. Kan de cvp haar of zijn vertrouwensrol nog wel goed uitvoeren? Hoe helpt de cvp ondanks corona een kwetsbare cliëntengroep? Nienke de Kreij – cvp bij Quasir – deelt haar ervaringen.
De functie “cvp Wzd” is compleet nieuw in zorgland. De wet bestaat immers nog maar kort. Nienke de Kreij behoort tot de eerste lichting afgestudeerde cvp’en volgens de Wzd. Ze werkt bij Quasir in een tienkoppig cvp-team. “Het was een pittige opleiding van een half jaar, compleet met onderzoeksscriptie”, vertelt Nienke. In haar rol als cvp ondersteunt ze veelal cliënten met een psychogeriatrische aandoening en/of verstandelijke beperking.
De Nederlandse zorgkantoren hebben Quasir aangewezen als de cvp-aanbieder in het kader van de Wzd voor Friesland, Groningen en Drenthe. Nienke en haar collega-cvp’en helpen cliënten bij onvrede over onvrijwillige zorg, bijvoorbeeld over woon- en leefomstandigheden, begeleiding en de kwaliteit van de onvrijwillige zorg.
Nienke heeft ruim honderd zorglocaties onder haar hoede. Wat houdt haar rol daar in? Nienke: “Wanneer een cliënt onvrijwillige zorg krijgt of ervaart, en hij of zij weet niet welke stappen er nodig zijn om oplossingen te vinden, dan helpen wij. Als de cliënt en diens vertegenwoordiger vastlopen in de situatie dan kunnen ze een beroep doen op mij als vertrouwenspersoon. Ik en mijn collega’s staan náást de cliënt. We proberen helder te krijgen: wat is nou het probleem? Waar zit het ‘m in en welke stappen moeten we dus zetten?”
“In de eerste coronagolf heb ik me niet opgedrongen aan de zorginstellingen”, blikt Nienke terug. “Ik heb vooral mijn contacten bij de instellingen warm gehouden. Ik besefte ook wel dat het voor hen een zeer hectische periode was. Dan is het niet handig als je daar als cvp aankomt met de instelling ‘ik moet naar binnen’. Nu middenin de tweede coronagolf zetten de instellingen hun deuren voor mij open. Misschien heeft mijn begrip tijdens de eerste golf ertoe geleid dat de zorglocaties nu heel open naar mij zijn.”
De meerwaarde van de cvp ligt vooral in situaties waarin het spaak is gelopen tussen de cliënt en de zorg. Nienke: “Soms kan er frictie ontstaan tussen de cliënt – en diens vertegenwoordiger – en de zorgaanbieder. Wij ondersteunen juist de cliënten die het gevoel hebben dat ze worden ‘overruled’. Ze ervaren dat ze hun eigen wil kwijtraken. En ze weten niet meer wat ze ertegen kunnen en mogen doen. De zorg handelt altijd vanuit de beste bedoelingen, dat is mijn overtuiging. Maar toch kun je een cliënt teveel uit het oog verliezen, bijvoorbeeld onder tijdsdruk. Ik als cvp ben er dan om het gesprek weer op gang te krijgen.”
Tijdens de eerste coronagolf gingen zoals bekend alle zorginstellingen op slot. Wat kon de cvp juist toen betekenen voor cliënten? Nienke: “Wat je toen veel zag, is dat ze niet begrepen waarom alles gebeurde. Mijn taak was dan om de omstandigheden nogmaals uit te leggen. Misschien net even in andere bewoordingen en vanuit mijn onafhankelijke perspectief. En dan niet door een zorgmedewerker maar door iemand van buitenaf. Dat maakt soms dat cliënten de dingen iets sneller begrijpen. Dat extra stukje uitleg is ook nu in de tweede coronagolf weer heel belangrijk. Soms breekt er helaas toch corona uit in de instellingen. De schrik en paniek onder cliënten kunnen dan hoog oplopen. Dan is het mooi als ik voor hen een verhelderende rol kan spelen.”
