De nieuwe Wet zorg en dwang (Wzd) brengt veel teweeg. Allereerst natuurlijk voor de cliënten zelf. Want kort gezegd, bepaalt de Wzd dat cliënten met een psychogeriatrische aandoening en/of verstandelijke beperking recht hebben op een cliëntenvertrouwenspersoon (cvp). Maar ook voor de zorgaanbieders verandert er veel. Hoe organiseer je die wettelijk verplichte cliëntondersteuning? Waar haal je de kennis vandaan en wie vraag je om advies? Christiaan van Rosmalen vertelt.
Christiaan zette als projectmanager de nieuwe divisie Quasir CVP op. Quasir CVP is door de Nederlandse zorgkantoren aangewezen als de cvp-aanbieder in het kader van de Wzd voor Friesland, Groningen en Drenthe. “Cliënten die onder de reikwijdte van de Wzd vallen – en die al dan niet onvrijwillige zorg ontvangen – hebben recht op een onafhankelijke vertrouwenspersoon die helpt bij onvrede. Denk aan klachten over woon- en leefomstandigheden, begeleiding en de kwaliteit van de onvrijwillige zorg. De cvp’en staan aan de kant van de cliënt. Ze ondersteunen de cliënt in wat hij of zij wil bereiken. De cvp werkt niet voor de zorgaanbieder en is onafhankelijk. Toch zijn de cvp’en er ook voor de zorgaanbieder. Ze geven presentaties en voorlichting en adviseren over alles rondom de Wzd.” De wettelijk verplichte inzet van de cvp – ook wel het ‘gedwongen kader’ genoemd – wordt gefinancierd door het ministerie van VWS.
Welke cliënten krijgen nu eigenlijk te maken met de Wzd? Christiaan: “De nieuwe wet richt zich op mensen met een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke handicap die onvrijwillige zorg ontvangen. Ze kunnen vallen onder de Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Jeugdwet en Zorgverzekeringswet (Zvw).” In alle gevallen moeten zorgaanbieders een stappenplan doorlopen. Ze moeten de situatie van de cliënt grondig analyseren en de alternatieven voor vrijwillige zorg afwegen. Want anders dan de naam Wzd doet vermoeden, moet onvrijwillige zorg juist zoveel mogelijk voorkomen worden. “Uitgangspunt is dat er alleen zorg wordt verleend waar de cliënt of diens vertegenwoordiger mee instemt, tenzij er sprake is van ‘ernstig nadeel’. Voorbeelden hiervan zijn ernstig lichamelijk letsel, verwaarlozing en psychische, (im)materiële of financiële schade voor de cliënt of iemand anders.”
Voor zorgaanbieders betekent de Wzd een nieuw en ingewikkeld speelveld. “We zien dat sommige organisaties zich er al uitvoerig op hebben voorbereid, andere laten het eerst op zich afkomen.” De eerste fase van de Wzd is daarom aangewezen als een pilot. En daar zijn de zorgaanbieders blij mee. “Het doel is om in deze pilotfase ervaring op te doen met de functie van cvp en deze verder te ontwikkelen. Wat kan er beter; voor de zorgaanbieder, de cliënt en de cvp? Het is echt een leerperiode voor alle partijen. Quasir CVP is daarin een vraagbaak en helpdesk tegelijk. We merken dat zorgaanbieders het zeer plezierig vinden om de verplichte cliëntondersteuning samen met ons in te richten en uit te voeren. Overigens is inmiddels ook de Landelijke Faciliteit Cliëntenvertrouwenspersonen opgericht om de kwaliteit van de cvp te ondersteunen en te monitoren. Deze instantie zet zich in om voor elke cliënt in Nederland dezelfde kwaliteit te garanderen.”